Çekimleri yaklaşık 1,5 yıl süren ve önemli tartışmalara kapı aralaması beklenen ?Atatürk´ün Fedaisi Topal Osman´ filmi, iddialı içeriğine rağmen Giresun´da beklenen ilgiyi görmedi.
1883 yılında Giresun´da doğan, ömrünün büyük kısmını milli mücadele için cepheden cepheye koşarak geçiren, 1. Dünya Savaşı´nda kurduğu gönüllülerden oluşan birlikle Kafkas Cephesine katılan, yine kendisinin kurduğu gönüllü birliklerle Karadeniz bölgesindeki Rum çetelerine karşı mücadele eden, ardından Ankara´ya çağrılıp bizzat Atatürk´ün korumalığını yapan Topal Osman´ın hayatı, sinemaya uyarlandığı günden bugüne önemli tartışmaları da beraberinde getirdi.
Daha çok TBMM´de II. Grup olarak bilinen muhalefet grubunun önderlerinden Trabzon milletvekili Ali Şükrü Beyi, Mustafa Kemal´e karşı sert muhalefet izlediği gerekçesiyle 27 Mart 1923´de öldürüldüğü iddia edilen Topal Osman, Cumhuriyet tarihinin önemli bir kırılma noktasını da içinde barındıran bir sürecin baş aktörü olarak biliniyor.
Esasında iki dost olan ve değişik entrikalar içinde bıçak sırtındaki bir dönemin savurduğu Topal Osman ve Ali Şükrü Beyin arasında geçenler, derin devlet olgusunun da 1 asır öncesine ait iz düşümü olarak tarihe kaydoldu. Halen daha büyük kısmı itibariyle soru işaretleri içeren bu dönemi beyaz perdeye aktaran filmin yönetmen ve senaristi Atilla Akarsu, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan´ın ?1. Meclis tartışılsın? sözlerini referans alarak yola çıktı.
Çekim sürecindeki açıklamalarında tarihin dürüstçe anlatılmadığına dikkat çeken yönetmen Atilla Akarsu; ?Cumhuriyet 1. Meclis´te değil, 2. Meclis´te kuruldu. Mustafa Kemal´in karşısındaki tek muhalif lider Ali Şükrü´ydü. Bir defasında küfürleşmeye varacak kadar şiddetli tartışmışlardır. Tarihte Ali Şükrü´yü; Mustafa Kemal´in muhafızı Topal Osman´ın öldürdüğü yazılır ama bu olayın faili meçhuldür? diyerek, filmde Topal Osman´ın katil olduğu inanışını kırmaya çalıştıklarını söylemişti.
Çekimlerinin büyük bölümü Giresun´da gerçekleştirilen ?Atatürk´ün Fedaisi Topal Osman´ filmi 1,5 yıllık çekimlerin ardından 12 Nisan´da 70 kopya ile sinemalarda gösterime girdi. Perdeye yansıyan durum itibariyle filmin hak ettiği alakayı göremediğinden yakınan filmin başrol oyuncusu Topal Osman karakterini canlandıran Göreleli hemşehrimiz Reha Beyoğlu; ?Bu film İskoçları bütün dünyaya tanıtan ve hayranlık uyandıran 1995 yapımı Cesur yürek (Braveheart) filminin Anadolu versiyonu bir film. İçeriği itibariyle aynı zamanda tarihe ışık tutacak ve bugüne kadar açılmaya cesaret edilmeyen bir kapıyı da aralayan bir film. Yalnız şu an ulaşılan izleyici sayısı itibariyle gelinen durumu ancak hayal kırıklığı ile izah edebiliyorum? diye konuştu.
NETİCEYİ HAYAL-İ SÜKÛT OLARAK GÖRÜYORUZ
Filmden aldıkları neticeyi hayal-i sükut olarak gördüklerini anlatan Beyoğlu; ?Giresun, kahramanına, sinema gibi çok geniş bir potansiyele sahip beyaz perdeyi kullanarak sahip çıkamadı. Bir kahramana sahip çıkılması sinemada nasıl olması gerekiyorsa, bunun bütün koşuşturmacalarını, iletişimlerini, diyaloglarını Giresun´un ileri gelenleri ile dayanışma içinde olduğumuz halde istediğimiz potansiyeli bulamadık. Ana sponsoru ve gerekli kaynakları olmayan bir film olduğu halde, Özen Film tarafından sinemalara girebilecek bir film olarak görüldü bu film. Maddi yetersizlikler önümüzü birçok anlamda tıkadı. Yalnız bu durum ne sahneye, ne de sahneden perdeye akseden karelere tesir etmedi. Mekan, kostüm veya görsel içerik açısından filmin açığı yok. Filmin gösteriye girdiği salonlar göz önüne alındığında, bunun yanına maddi yetersizlikleri de koyduğunuzda ortaya konulan sonuç hiç de hafife alınacak türden değil. Olması gereken ve olmayan şey Giresun halkının bu filmi taçlandırmasıydı. Ve bu da olmadı. Hayal-i sükût?? dedi.
BİRLİK, BERABERLİK, DAYANIŞMA VE DESTEK
Her şeyin billbordları doldurmak olmadığını söyleyen Beyoğlu; ?Reklam boy boy afişler demek değil. Ve reklam mutlak ölçü demek de değil. En temel sürükleyici faktör, filmin sahiplerinin desteğidir. Her fırsatta Topal Osman´ın torunu olduğunu söylemekten onur duyan Giresunlular´ın desteğidir. Yani birlik, beraberlik, dayanışma ve destek? Şifahen minnet duygularıyla bizi onore edenlerin desteklerinin somut dönüşümlerini alamadık. Feshane Günlerine odaklandığı için destek konusunda çekimser tavır sergileyenler oldu. İş adamlarına bu sebeple gidilemedi. Hatta standart piknik faaliyetlerine harcanan bütçenin tedirginliği ile karşımıza çıkanlar oldu. Bu film uluslar arası mecraya Giresun´u ve Topal Osman´ı anlatan bir film. Meseleye bu kadar basit bakılmamalıydı? dedi.
CESARET EDİLEMEYECEK BİR TARİHİ ARALADIK
Filmin sadece Topal Osman öznesinden ibaret olmadığını da söyleyen Beyoğlu, ?Filmin tarihi gerçeklere ait açtığı dev bir parantez var. İşin içinde Mustafa Kemal Atatürk var. İşin içinde İsmet İnönü, Ali Şükrü Bey ve Lozan kavgası var. Gerçekten kapalı bir tarih? Film cesaret edilemeyecek bir tarihi ele alıyor. Topal Osman´ın kahramanlığına bir karabasan gibi düşen Ali Şükrü cinayeti var. Herkes bu hadiseyi yanlış biliyor. Olay zannedildiği gibi husumete bağlanacak basitlikte değil? dedi.
BU FİLMLE YANLIŞ ALGI DÜZELTİLDİ
Trabzonlular´ın filme yaklaşımını olumlu olduğunu söyleyen Beyoğlu, ?Bu mesele bu güne kadar Trabzon ve Giresun arasında bir husumet sebebi olarak algılanıyor ve yansıtılıyordu. Film bu yanlış algıyı düzeltiyor. Ve filmi izleyen Trabzonlular´dan aldığım izlenim de son derece olumlu oldu. Hatta bu konunun bu kadar cesurca işlenmiş olmasından dolayı duydukları memnuniyeti dile getirdiler. Özellikle filmin, Ali Şükrü Bey´in liderlik vasfını en güzel şekilde anlattığı ve doğrunun dışına çıkmadığı için teşekkür ettiler. Hatta Özen Film´in sayfasına reklamı konulduğunda ilk talep eden sinemalar Trabzon sinemaları oldu. Ve Giresun sinemaları ise çok sonra filmi talep etti. O da telefon açıla açıla oldu. Yine en başa dönüyorum. Her şey reklam değil? dedi.
DIŞARIDAN DESTEK ÇOK DAHA FAZLA OLDU
En büyük desteğin Beykoz Belediyesi´nden geldiğini söyleyen Beyoğlu; ?Üsküdar, Tuzla, Büyükçekmece, Ataşehir ve Zeytinburnu Belediyeleri´nden önemli ölçüde destek gördük. Bütün bunlar Giresunlular´ın girişimleriyle oldu. Ama mesela Sarıyer Belediyesi içeri bile almadı bizi. Halbuki para istemedik. İsteğimiz şey estetikti´ dedi.
Filmin Giresun için bir fırsat olduğunu vurgulayan Beyoğlu, ?Topal Osman´ Giresun´un en büyük etiketlerinden biri. Filmin hedeflenen etkiyi göstermesi demek Giresun´un da kendi vizyonu adına etkisini göstermesi demek olacaktı. Ve bu film kendinden sonraki çekilecek olan filmlerin de itici kuvveti olacaktı. Giresun için bir fırsat kaçtı. Beklenen ve olması gereken desteğin olamayışı, Giresun adına sonrası için olabilecek birçok şeyin de önünü kapatmış durumda. Trabzon ile Ordu arasına sıkışmış bu şehrin çehresi adına yurt geneline sunulabilecek önemli bir fırsat kaçırıldı. Yapımcılar bundan sonraki çalışmalara da tedirginlikle bakacaktır. Çünkü sinema bir risktir. Bu riski büyük bir cesaret örneği göstererek üzerimize aldık ve altından da layıkıyla kalktık. Ama yapımcılar için durum farklı. Hemen hemen her dernekte Topal Osman´ın resmi var. Ama film çıktıktan sonra, ortada kimse yok? diye konuştu.
ORTADA BİR PROBLEM VAR
Sözde değil, özde Topal Osman sevgisinin olması gerektiğini söyleyen Beyoğlu, ?Topal Osman ismini her fırsatta anıyorsan ve bu filme alakan yoksa ortada bir problem var demektir. O zaman ya o heykeli merkezden kaldırıp, yukarıda kaleye giden mezar yolunu da kapatacaksın. Yok eğer bunu yapamıyorsan, o zaman gidip iade-i itibarını alacaksın. İade-i itibar aldığın zaman, ziyarete açık mezarı da bir anlam ifade eder? dedi.
CUMHURİYYETİN ŞİFRESİ TOPAL OSMAN´DIR
Film sektörünün milli heyecanı harekete geçirme noktasında etkili olduğunu vurgulayan Beyoğlu, ?Mell Gibson Cesur yürek filmi ile İskoçları dünyaya tanıttı ve o insanlarda güçlü bir milli heyecana sebep oldu. Şimdi İskoç denilince ya da William Wallace denilince akla gelen şeyler o filmden sonra daha ihtişamlı çağrışımlar yapıyor. Dediğim gibi bu fırsat iyi değerlendirilmeliydi. Her şeyden önce bu filmin tarihi derinliği ve o derinliğin içindeki bilinmezler adına koyduğu soru-cevaplar var. Filmde bir infaz var. Ve bu infazın dışında gerçekleşen cinayetler var. Bu açıdan film çok önemli. Biz karanlık tarihi öyle bir açtık ki, maalesef bizimkiler karanlık tarih yerinde kalsın diye gitmediler bu filme? dedi.
?FİLM NE ZAMAN YAYINLANACAK!?
Giresun´da film gösterime girdikten çok sonra, filmin imza gününde DVD imzalarken, sohbet esnasında filmin ne zaman yayınlanacağı konusunda sorularla da karşılaştıklarını söyleyen Beyoğlu, ?Gördük ki; sadece bizi kastetmiyorum, Giresun, sanatçısına sahip çıkmıyor. Ben dahil oyuncuların bir çoğu Giresunlu. Nasıl ki Kadir İnanır denildiğinde akla Fatsa geliyor ve Fatsa´dan geçen vatandaş ?Vay..! Kadir´in memleketi?´ diyorsa bu semboller Giresun için de üretilebilir. Ama sahip çıkmaya, önce kendi konumuza hakim olmakla başlamalıyız? dedi.
BİZ YOLU AÇTIK, DEVAMI GELMELİ
Mesela Ordu´nun Hekimoğlu olsaydı belki bu kadar hassasiyet gösteremezdim. Ya da başka bir rol? Bugüne kadar bir çok film projesinde başrol dahil çok defa rol aldım, ama hiçbir rolü bu kadar özümsemedim. Konu Giresun´un baş tacı bir konu olunca hassasiyet kelimesi de yetersiz kalıyor. Topal Osman rolünü oynamak benim için gurur verici bir deneyim oldu. Filmin de Giresun için bir deneyim olduğunu düşünüyorum. Bundan sonra yapımcıların Giresun ile alakalı planları olacağını tahmin ediyorum. Yola çıktığımız nokta bir başlangıç noktasıdır. Yolda kalmamalı, devamı gelmeli? diye konuştu.
?FİLME DESTEK OLMADILAR´
Beyoğlu, filmi desteksiz çektiklerine vurgu yaparak sözlerini şöyle noktaladı: ?Bu film, Kültür Bakanlığı desteğini bile almayan, ana sponsoru olmayan hiçbir destek alınmadan yapılan bir dönem filmidir. Dönem filmi demek, çok maliyetli bir film demektir. Biz bunu başardık. Filmin işletmeciliğini Özen Film, üstlendi. Şayet Özen Film, bu filmin iş yapmayacağına inansaydı buna talip olmazdı. Bu film, tarihi bir gerçeği, tarihin keskin yüzünü ortaya çıkardı. Ama şunu da açık açık söyleyeyim: ?Burada kahramanlık yapmak çok kolay. Bizim Giresun milletvekilleri olsun, Nurettin Canikli de dahil, Valimiz, ?Zülfiyare dokunmayın.? dediler. Nedendir tarihten böyle bir korkumuz var işte(!). Zülfiyar demek Ali Şükrü cinayeti demek. Osman Ağa´nın kahramanlıklarının yanı sıra biz Ali Şükrü cinayetinin üstündeki sis perdelerini kaldırmadığımız sürece Osman Ağa üzerindeki bazı önyargılar kalkmayacak demektir. İşte asıl gerçekler bunlar.?
FİLMDE KİMLER ROL ALIDI?
Mehmet Tokat ?Atatürk´, Reha Beyoğlu ?Osman Ağa´, Asude Nilgün Özaykal ?İğneli Pembe´, Özcan Varaylı ?Mustafa Kaptan´, Altan Akışık ?Hafız Zeki Kurtoğlu Hoca´, Ümit Belen ?Yüzbaşı Hüseyin Avni Alpaslan´, Yener Gürsoy ?Üsteğmen İsmail H. Tekçe´, Ali Yaylı ?İsmet İnönü´, Tayfun Sav ?Ali Şükrü Bey´, Orkun Gülşen ?Rauf Orbay´ ve Ayhan Işık ?Ali Fuat Çebesoy´.
Kaynak: www.karadenizanaliz.com
